Hoe meer je geeft, des te meer je terugkrijgt

Jo Libeer, gedelegeerd bestuurder Voka

De missie van Voka: als het meest nabije en meest invloedrijke professionele netwerk van ondernemers, en als representatieve organisatie van ondernemingen in Vlaanderen, een optimaal kader creëren voor succesvol ondernemen en fundamenteel bijdragen tot welvaart en welzijn in de regio. Jo Libeer deelt ons zijn verhaal over zijn leiderschap bij Voka.

Jo Libeer: Wat iemands persoonlijkheid vormt, zijn vooral ontmoetingen, overtuigingen en zeker ook geluk. Op belangrijke kruispunten moet je de mensen ontmoeten de je de weg willen tonen. In mijn leven was dat gelukkig het geval. Probeer ik nu echt te vatten waarom ik de dingen doe, wat ik doe en hoe ik ze doe, dan valt dat te herleiden tot een eenvoudige drijfveer: ik wil het beter doen dan mijn ouders ooit van mij verwacht zouden hebben.

Dat is niet iets dat ik bewust doe, al heb ik dat van thuis wel meegekregen. Wat ik mijn zoon graag vertel, is de parabel van de talenten. Als je geboren wordt met een talent, dan moet je het ontwikkelen, niet wegstoppen. Een andere redenering is: hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt. De grootste hypotheek op menselijke verhoudingen is wantrouwen.

Alles gaat over talentontwikkeling, generositeit en vertrouwen. Dat zijn de drie dingen die mijn traject bepaald hebben. Met die drie handvaten heb ik geprobeerd om in mijn carrière dingen in beweging te krijgen. Ze klinken soft, maar ze zijn zo mobiliserend en ingrijpend op mensen dat ze op een bepaalde manier ook ‘hard’ zijn. Ontwikkel je je talent niet, dan zal er niets gebeuren. Je kan maar één keer iemand bedriegen en als je niets geeft of niet omkijkt naar anderen, dan zal er ook niets gebeuren. Dat heb ik vaak genoeg gemerkt bij bepaalde mensen.

Ingrid Walry:  Ik las in het tijdschrift van Voka dat Vlaanderen geen leercultuur heeft. Om mensen daartoe aan te zetten, is een juiste verhouding nodig tussen gedrag en talent. Hoe schat u dat in?

Jo Libeer: Het gaat om leiderschap en dat kan je terugbrengen tot drie essentiële dingen. Het eerste is dat je moet weten waar je naartoe wilt. Al heb je dat wijd en zijd bevraagd, finaal beslis je zelf welke richting je uitwilt. Het tweede: je moet de juiste mensen om je heen verzamelen om je doel te bereiken. De juiste mensen zijn mensen die je droom of ambitie delen. Die kunnen ze maar delen wanneer ze de technische competenties en de attitude hebben.

Nieuwe mensen aanwerven doe ik zelf. Mijn projectdirecteurs screenen de kandidaten. Ze stellen mij één eindkandidaat voor. Meestal is dat technisch de juiste persoon. Ik check dan op attitude en aanpassingsvermogen aan onze cultuur. De juiste mensen aanwerven, bepaalt in grote mate de cultuur van je organisatie.

De sociale druk die uitgaat van een cultuur is sterk. Wie een attitude heeft die er niet bij past, wordt door het team aan de kant geschoven. Mensen zijn intolerant over attitude. Men helpt mensen wanneer ze iets niet kunnen, maar is boos op mensen die niet meewillen.

Het derde essentiële punt van leiderschap is: het verhaal blijven vertellen. Hoe sterker en consistenter je verhaal is, hoe beter. 

Ingrid Walry:  Die trefwoorden: is dat uw verhaal in een notendop?

Jo Libeer: Dat loopt daar ongeveer mee samen, ja.

Vorige week heb ik conclusies geformuleerd over drie luisterrondes: drie avonden waarop ik telkens naar ongeveer vijftien medewerkers geluisterd heb. De conclusie van al die gesprekken heb ik neergelegd in een presentatie over onze cultuurelementen.

Een eerste conclusie is dat mensen te weinig onderscheid maken tussen het waarom, wat en hoe. Ik ben veel meer geïnteresseerd in waarom en wat we doen, dan in hoe we iets doen. Een mooie spreuk is: Niemand is geïnteresseerd hoeveel stormen het schip heeft doorstaan, als het maar veilig de haven bereikt. De haven binnenlopen is wat ultiem telt, hoe je dat deed, vinden mensen al bij al niet interessant.

Twee: wil ik een cultuur van vertrouwen schetsen, dan gebruik ik altijd het beeld van een kabelbaan: je hangt daar toch maar. Wij zijn ons niet bewust van het vertrouwen dat je nodig hebt in die technici, in de sterkte van de kabel. Het feit dat we toch instappen, illustreert het ultieme  vertrouwen.

Nog ééntje: ik ben niet geïnteresseerd in mensen die de dingen juist doen, wel in mensen die de juiste dingen doen. Die principes probeer ik toe te passen in mijn eigen functioneren. De bottomline is dat je mensen ertoe moet aanzetten om buitengewone dingen te doen.

Ingrid Walry:  Uw kenniswerkers hebben een hoge competentieset. Veel ondernemingen bestaan grotendeels uit medewerkers met een minder uitgebreide set vaardigheden. Kunnen de waarden die u aanhaalt daar ook werken?

Jo Libeer: Om een sterke bedrijfscultuur tot stand te brengen, maakt dat niet uit. Ik kan dat illustreren met het voorbeeld van een schildersbedrijf met negentig werknemers. Dat zijn geen mensen met drie diploma’s, maar het is wel een fantastisch bedrijf. Als ik met de baas van dat bedrijf spreek, dan zeggen wij precies hetzelfde. Wat ik hier probeer in cultuur om te zetten, brengt hij in de praktijk.  

Nog even vijf basisprincipes. Het eerste is: ga voor een doel dat een mens alleen niet kan bereiken. Het tweede is dat je moet zorgen voor een uitdagende omgeving die op leren gericht is. Het leren in een kennisomgeving of een schildersomgeving zal anders zijn, maar het principe verschilt niet. Het derde is dat je erin moet slagen om een overtuiging over te brengen. Die overtuiging kan alles zijn, zolang hij maar werkt. Het vierde is dat op je basisprincipes geen compromissen mogelijk zijn. Het laatste is wat ik al eerder zei: hoe meer je geeft, hoe meer je krijgt.

Mijn basislijn is: volg je hart.

Ingrid Walry: Wat is uw ambitie nog?

Jo Libeer: Gelukkig zijn: de ultieme droom van elk mens. Je moet daarom niet altijd geluk hebben. Streven naar geluk, maar dan meer de zin van gelijkmoedigheid. Dat is volgens mij dé ambitie in het leven. Gelukkig zijn heeft te maken met een thuis hebben, je kinderen zien opgroeien, professioneel iets doen waardoor je jezelf ontwikkelt. De simpele dingen van het leven – die daarom niet eenvoudig te verwezenlijken zijn. Het spannende aan dit leven is dat je soms niet weet waar je op moet inzetten. Je komt soms in situaties die je dwingen om keuzes te maken. Dat vind ik het leukste.

Ingrid Walry:  Succes en geluk is volgens mij een ontmoeting tussen voorbereiden en inzetten. Ik vind het heel belangrijk om in het leven de juiste inzichten te hebben, maar je moet je ook laten omringen door mensen met de juiste houding.

Jo Libeer: Als je een gemeenschappelijke ambitie kan delen, dan kan iedereen die ook voor een stuk nastreven. Dat is ook mijn visie van trouw van mensen aan bedrijven. Ik denk niet dat je van mensen trouw aan een bedrijf kunt vragen. Je kunt hen wel vragen om een idee. Het is al mooi dat de doelstelling van het bedrijf voor een aantal jaar samenvalt met de persoonlijke doelstelling van een persoon. Als je samen de weg op kan gaan om een bijdrage te leveren aan een project, dan denk ik dat  medewerker en organisatie fantastische dingen kunnen bereiken. Het kan ook geen kwaad wanneer mensen vertrekken. Ook wie héél veel gegeven heeft, kan op een bepaald moment toe zijn aan verandering.

www.voka.be